بررسی شدت چرای دام بر ترسیب و ذخیره سازی کربن و ازت در مراتع منطقه حفاظت شده بیجار

به منظور ارزیابی میزان ذخیره سازی کربن و ازت تحت شدت های متفاوت چرای دام، پژوهشی در منطقه حفاظت شده بیجار در استان کردستان انجام شد. منطقه کاملاً حفاظت شده (چرا نشده یا قرق)، منطقه چرای متوسط و منطقه چرای سنگین به عنوان تیمارهای مختلف چرای دام (درمجاورت یکدیگر) و با در نظر گرفتن خصوصیات توپوگرافی یکسان تیمارها انتخاب شدند. نمونه برداری از پوشش گیاهی به صورت تصادفی- سیستماتیک با استقرار 2 ترانسکت 50 متری و 10 پلات 1×1 متر مربعی در منطقه معرف صورت گرفت. به منظور تعیین بیوماس گیاهی، اقدام به نمونه برداری کامل از اندام های هوایی و لاشبرگ در پلات ها گردید. هم چنین به منظور نمونه برداری از اندام زیر زمینی و خاک با توجه عمق متوسط ریشه دوانی گونه های غالب در دو عمق 25- 0 و 50- 25 سانتی متر و به ابعاد 25 سانتی متر مکعب اقدام به حفر پروفیل گردید. در نمونه های خشک گیاهی و خاک، درصد کربن آلی و ازت محاسبه شد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تجزیه واریانس یکطرفه و تی استیودنت مستقل با استفاده از نرم افزار spss انجام شد. نتایج نشان داده است که با افزایش شدت چرای دام ترکیب گیاهی از گراس های چند ساله festuca ovina و tomentellus bromusبه گیاه بوته ای artemisia seiberiو گراس نامرغوب aegilops spتغییر یافته است. نتایج بیانگر آن است که تیمارهای چرای دام اثر کاهش چشمگیری بر ذخایر کربن و ازت بیوماس گیاهی و لاشبرگ داشته اند. نتایج توزیع کربن نیز نشان داد که بیش از 98 درصد از کل ترسیب کربن را کربن آلی خاک تشکیل می دهد و همچنین ذخیره کربن در زیتوده زیر زمینی، بیش از زیتوده هوایی می باشد. قابل ذکر است که در طول 43 سال بر اثر چرای متوسط و سنگین دام در منطقه حفاظت شده به ترتیب 3/3 و 9/1تن در هکتار سالانه هدر رفت کربن داشته است. این در حالی است که تنها چرای سنگین به میزان 3/0 تن در هکتار موجب هدررفت ذخایر ازت شده است.